Wanneer mag je vergunningsvrij bouwen?

Vergunningsvrij bouwen heeft natuurlijk ontzettend veel voordelen. Zo hoef je geen legeskosten te betalen en hoef je niet wekenlang te wachten voordat je eindelijk de vergunning hebt gekregen.

Maar goed.

Wanneer mag je vergunningsvrij bouwen, mag je overal bouwen zonder vergunning? En aan welke regels moet je voldoen als je zonder vergunning wil bouwen?

Dat zijn vragen die wij ontzettend vaak krijgen.

Om jou bij deze en andere vragen rondom vergunningsvrij bouwen te helpen heb ik deze blog geschreven. Wanneer je deze blog hebt gelezen ken jij alle antwoorden en weet je precies wanneer jouw verbouwing vergunningsvrij is.

In het eerste hoofdstuk laat ik je zien welke type verbouwingen vergunningsvrij gebouwd mogen worden. Hierbij geef ik een aantal voorbeelden en vertel ik in welke gevallen je niet zonder vergunning mag bouwen.

Daarna vind je een tool die ik op basis van het Besluit bouwwerken leefomgeving heb gemaakt. Met deze tool kun je simpel zelf controleren of je vergunningspichtig bent of niet.

Vervolgens vertel ik meer over de eisen rondom vergunningsvrij bouwen. Zo laat ik zien waaraan je moet voldoen als je een aanbouw, bijgebouw of een dakkapel vergunningsvrij wilt bouwen.

Als laatste vertel ik meer over de regelgeving rondom bouwen zonder vergunning. Vergunningsvrijbouwen betekent namelijk niet dat je regelvrij mag bouwen :).

Sneak preview 1: Om vergunningsvrij te bouwen zijn vooral de plaats, afmetingen en het gebruik van het gebouw van belang.

Sneak preview 2: Ook als je vergunningsvrij bouwt moet je voldoen aan het Besluit bouwwerken leefomgeving. Voer je bijvoorbeeld constructieve wijzigingen door? Dan moet je altijd een constructieberekening laten maken door een constructeur.

Wat mag je vergunningsvrij bouwen?

Voordat ik inga op specifieke situaties waarbij je vergunningsvrij kan bouwen, is het belangrijk om te weten waar een omgevingsvergunning voor dient. De vraag is namelijk wat de gemeente beoordeeld als je vergunningsplichtig bent.

Een vergunning zorgt ervoor dat de gemeente kan controleren wat er gebouwd wordt in hun regio. Hierbij kijken ze vooral naar de veiligheid en de hinder die een constructie veroorzaakt, de gemeente kijkt ook of het gewenste bouwwerk in het straatbeeld past.

Die twee laatste punten hebben vooral te maken met de welstandseisen die voor een wijk zijn opgesteld. Hier moet het uiterlijk van een woning aan openbaar toegankelijk gebied aan voldoen.

Dat bouwwerken gecontroleerd worden is dus helemaal niet zo slecht. Je weet hierdoor ook zeker dat constructies die buren bouwen gecontroleerd worden en niet voor overlast zullen zorgen.

Om het voor jou en de gemeente makkelijker te maken zijn er echter regels opgesteld waarbij een bouwvergunning in sommige gevallen niet nodig is. Wanneer het bouwwerk dat jij wilt bouwen aan de eisen en regels voldoet, mag je vergunningsvrij bouwen.

Welke bouwwerken mogen vergunningsvrij gebouwd worden?

Er zijn enkele verbouwingen die vergunningsvrij gebouwd mogen worden.

Voorbeelden hiervan zijn:

• Aanpassing aan de gevel
• Dakraam plaatsen
• Tuinhek of schutting plaatsen
• Interne (niet-constructieve) verbouwing van een bestaande woning
• Zonnepaneel/Zonnepanelen plaatsen
• Speeltoestel of vlaggenmast plaatsen

Er zijn ook bouwwerken die in de meeste gevallen wel vergunningsvrij gebouwd mogen worden, maar nog afhankelijk zijn van regels die ik in de volgende hoofdstukken zal bespreken. Dit zijn een…

• Aanbouw
• Uitbouw
• Bijgebouw
• Dakkapel

Voor al deze bouwwerken zijn er dus regels om vergunningsvrij te bouwen. Precies die regels zal ik dan ook in deze blog bespreken.

De aanbouw, uitbouw en het bijgebouw vallen onder een groep die we de bijbehorende bouwwerken noemen. Dit zijn dus bouwwerken die bij een hoofdgebouw horen. Over het algemeen komen de regels voor deze bouwwerken dan ook redelijk overeen.

Er zijn twee veel gebouwde bouwwerken die niet vergunningsvrij gebouwd mag worden. Dit zijn een dakterras en dakopbouw. Voor beide heb je altijd een vergunning nodig omdat deze het straatbeeld dusdanig veranderen dat dit gecontroleerd moet worden.

Waarom dat straatbeeld van belang is vertel ik je in de volgende hoofdstukken.

Er zijn ook uitzonderingen waarbij je nooit vergunningsvrij mag bouwen

In de volgende gevallen mag je niet of zeer beperkt vergunningsvrij bouwen:

• Bij beschermde woningen
• In natuurgebieden, weilanden e.d.
• Bij recreatiewoningen en woonwagens (tenzij het Omgevingsplan dit toelaat)

Onder een beschermde woning rekenen we een stads- of dorpsgezicht en een rijks-, provinciaal- of gemeentelijk monument. Deze woningen zijn van cultuur historische waarde en worden daardoor door extra regels beschermd.

Vergunningsvrij bouwen is door die extra regels dan ook bijna onmogelijk. Vooral wanneer je nieuwe constructie plaatst. Wat wel kan is het vervangen van dakpannen of onderhoud aan een bestaande dakkapel.

Dit wordt gezien als regulier onderhoud en dit mag je wel vergunningsvrij uitvoeren.

Wanneer je de eerder genoemde constructies wel vergunningsvrij mag bouwen lees je in de komende hoofdstukken.

Check simpel zelf of je vergunningsvrij mag bouwen.

Om je te helpen bepalen of je wel of niet vergunningsvrij mag bouwen heb ik op basis van de regels uit het Besluit bouwwerken leefomgeving een simpele vergunningscheck gemaakt.

Zo kun je vrij simpel zelf controleren of je vergunningsvrij mag bouwen.

In het vervolg van deze blog vertel ik je meer over de regels en de voorwaarden van vergunningsvrij bouwen.

Het vergunningsvrij bouwen van een aan- of uitbouw

Je mag een aan- of uitbouw vergunningsvrij bouwen wanneer deze…

• Op het achtererf is geplaatst
• Binnen het bebouwingsgebied valt
• De afmetingen juist zijn
• De aan- of uitbouw voldoet aan de gebruikseisen

Wat dit betekent vertel ik je in dit hoofdstuk.

Je mag de aan- of uitbouw vergunningsvrij bouwen op het achtererf

Een vergunningsvrij aan- of uitbouw mag niet op het voorerf geplaatst worden en wordt dus altijd op het achtererf geplaatst.

Bij een rijtjeshuis is het achtererf simpel de bepalen, dit is namelijk de achtertuin. Voor een hoekhuis of vrijstaand huis geldt dat het achtererf 1 meter vanaf de voorkant van het huis begint. Om dit te verduidelijken geeft de gif hieronder het achtererf weer.

Het bouwen op het achtererf heeft te maken met de eerder genoemde welstandseisen. Het kan echter zo zijn dat de gemeente voor jouw wijk geen welstandseisen heeft opgesteld. In dat geval heb je ook voor het voorerf geen vergunning nodig.

Echter komt dit steeds minder vaak voor.

Je mag niet meer dan het toegestane bebouwingsgebied bebouwen

Om deze regel zo makkelijk mogelijk te maken heb ik de rekenformules in een tool verwerkt waarmee je in één oogopslag weet of je vergunningsvrij mag bouwen.

Het is heel simpel. Bepaal het totale bebouwingsgebied en gebruik de tool om de slider naar de juiste grote te verschuiven. Vervolgens trek je van het vergunningsvrij te bebouwen gebied de oppervlakte van eerdere bijbehorende bouwwerken af.

Tada! Je weet hoeveel je vergunningsvrij mag bijbouwen.

De aan- of uitbouw moet aan de juiste afmetingen voldoen

Een aanbouw mag vergunningsvrij maximaal 4 meter diep (lees: lang) zijn. Daarnaast mag hij niet hoger dan 30cm boven de grens tussen de begane grond en eerste verdieping komen.

Heb je een woning met één bouwlaag? Dan geldt dat de aanbouw niet hoger dan het hoofdgebouw mag worden.

Vergunningsvrij bouwen mag wanneer de aan- of uitbouw voldoet aan de gebruikseisen

Belangrijk is dat het bouwwerk de functie van het wonen vervuld. Dus, hij mag gebruikt worden als…

• Verlenging van de woonkamer
• Serre
• Berging
• Garage
• (Bij)keuken

Hij mag dus niet gebruikt worden als winkel of kantoor. In dat geval heeft het bijgebouw namelijk een andere functie.

Wil je nog meer weten over het vergunningsvrij bouwen van een aan- of uitbouw? Bekijk dan even deze blog.

Het vergunningsvrij bouwen van een bijgebouw

De regels voor het vergunningsvrij bouwen zijn voor een bijgebouw vrijwel hetzelfde als voor een aan- of uitbouw. Mede omdat ook een bijgebouw onder de bijbehorende bouwwerken valt.

Ook het bijgebouw mag alleen op het achtererf gebouwd worden en het maximaal te bebouwen gebied kan je dus aan de hand van de eerdere slider berekenen. Hierdoor weet je ook weet hoe groot het bijgebouw vergunningsvrij mag worden.

De overige regels zal ik in dit hoofdstuk bespreken, maar eerst nog even een overzicht van de constructies die we onder een bijgebouw rekenen. Dit zijn een…

• Schuur
• Blokhut
• Carport of overkapping met twee dichte zijden
• Klassiek stenen bijgebouw

Wat vooral belangrijk is om te onthouden is dat we spreken van een bijgebouw wanneer deze niet vanuit het hoofdgebouw toegankelijk is. Een aan- en uitbouw zijn dit namelijk wel.

De afmetingen van een bijgebouw

Binnen de 4 meter van het hoofdgebouw gelden dezelfde regels als voor een aan- en uitbouw. Buiten de 4 meter wordt het echter iets ingewikkelder.

Buiten de 4 meter mag een bijgebouw namelijk altijd 3 meter hoog zijn. Een prima hoogte voor een bijgebouw, maar het kan nog hoger.

Het is belangrijk dat het bijgebouw twee schuine dakvlakken heeft en dat de dakvoet, het laagste punt van het schuine dak, niet boven die eerdergenoemde 3 meter komt. Ook mag de hoek van die dakvlakken niet groter zijn dan 55 graden.

Tot slot is er ook een maximale hoogte. Deze ligt op 5 meter.

Helaas is 5 meter niet altijd toegestaan. De hoogte wordt namelijk begrensd door een andere formule die luidt als volgt: (de afstand tot de perceelgrens (m) x 0,47) + 3.

Ziet dit eruit als abracadabra? Dan hebben we het uiteraard veel simpeler gemaakt met de slider hierbeneden. Het enige wat je moet weten is de afstand tot de perceelgrens van het toekomstige bijgebouw.

Ook voor het bijgebouw gelden gebruikseisen

Binnen de 4 meter moet ook het bijgebouw ten dienste van het wonen zijn. Dus ook de opsomming die ik in het vorige hoofdstuk maakte geldt hier.

Buiten de 4 meter geldt echter dat het bijgebouw ondergeschikt moet zijn aan het hoofdgebouw. Hier neemt het bijgebouw dan al snel de vorm aan van een tuinhuis of schuur.

Wil je meer weten over het vergunningsvrij bouwen van een bijgebouw? De regels staan uitgebreid beschreven in deze blog over het vergunningsvrije bouwen van een schuur. De regels zijn zoals je weet voor elk bijgebouw hetzelfde.

Het vergunningsvrij bouwen van een dakkapel

Dan de dakkapel. Dit is een volledig opzichzelfstaande constructie en dus hebben de regels ook niets te maken met bijbehorende bouwwerken. Zo moet je er voor zorgen dat de dakkapel…

• Niet aan openbaar toegankelijk gebied komt
• Binnen de afgesproken afmetingen pas
• Een plat dak heeft

De dakkapel komt niet aan openbaar toegankelijk gebied

We hebben hier in principe een soort gelijke situatie als met het voor- en achtererf. Een dakkapel mag namelijk niet aan de voorkant van het huis geplaatst worden om precies dezelfde reden dat een bijbehorend bouwwerk niet op het voorerf geplaatst mag worden.

Ook hier mag je door de welstandseisen niet zomaar het uiterlijk van de woning veranderen aan de kant van openbaar toegankelijk gebied. Dit moet gecheckt worden door, ja precies, de gemeente.

Door deze regel mag een dakkapel vaak ook niet aan de zijkant van een woning gebouwd worden zonder vergunning. Aan de achterkant van de woning, is de dakkapel vaak wel vergunningsvrij.

Een vergunningsvrije dakkapel past binnen de afgesproken afmetingen

In tegenstelling tot de afmetingen van bijbehorende bouwwerken, gaat de afmeting hier vooral om de grootte van de dakkapel ten opzichte van het dak.

De dakkapel moet minimaal 0,5 meter van de boven- en onderkant van het dak verwijderd zijn en ook moeten de zijkanten minimaal 0,25 meter van de zijkant af zijn. Daarbij komt ook dat de onderkant van de dakkapel niet verder dan 1 meter van de dakvoet af mag komen.

Voor de dakkapel zelf geldt dat deze niet hoger mag zijn dan 1,75 meter.

De dakkapel heeft een plat dak

Hoewel er steeds meer soorten dakkapellen gemaakt worden, is vergunningsvrij enkel een plat dak toegestaan.

Een tip hierbij is wel dat vergunningsvrij bouwen niet het enige is wat telt. Een sleepdakkapel is tegenwoordig bijvoorbeeld erg populair. Dit type dakkapel heeft een licht aflopend dak, waardoor deze het regenwater beter afvoert. Daarnaast sluit hij ook beter aan bij het dak en creëert hij een opener gevoel.

Wil je nou nog meer weten over het bouwen van een vergunningsvrije dakkapel? Bekijk dan even deze blog.

Belangrijk om te onthouden is dus dat er meer criteria zijn dan alleen de vergunning. Over die criteria gesproken. Er zijn ook nog een aantal regels waaraan je moet voldoen wanneer je vergunningsvrij mag bouwen.

Ik ben vergunningsplichtig, wat nu?

Mocht je er na het doen van de vergunningcheck of deze blog achter zijn gekomen dat je vergunningsplichtig bent, dan is het zaak om de procedure van de omgevingsvergunning te starten.

Tijdens die procedure vraag je de vergunning aan, wacht je op het oordeel van de gemeente en kan je beginnen met verbouwen. De volledige procedure heb ik beschreven in deze blog.

Wat belangrijk is om te weten, is dat je voor de vergunningsaanvraag een constructieberekening en bouwtekeningen nodig hebt. Met de bouwtekeningen wordt de huidige en toekomstige situatie weergegeven aan de gemeente, terwijl de constructieberekening de getekende constructie op verschillende krachten test.

Uiteindelijk zal dit de gemeente helpen in hun oordeel over de veiligheid van de constructie, maar natuurlijk ook om te bekijken of voor de toekomstige constructie een vergunning verleend kan worden. Het volledige proces zal maximaal 8 weken duren en mag ook nog eenmalig verlengt worden met 6 weken.

Vergunningsvrij bouwen betekent niet regelvrij bouwen!

Vergunningsvrij bouwen klinkt natuurlijk top. Je kunt sneller bouwen, je hebt minder last van bureaucratie en het is goedkoper. Lijkt alsof er geen nadelen aan zitten… Helaas is dat niet altijd het geval!

Het vergunningsvrij bouwen betekent namelijk niet dat je regelvrij mag bouwen. Helaas is het hierdoor voor veel mensen niet duidelijk aan welke regels je moet voldoen als je vergunningsvrij mag bouwen.

Daarom vind ik het stukje regelgeving ontzettend belangrijk om in deze blog aan te tonen.

Let op (!). Als huiseigenaar ben jij verantwoordelijk voor het naleven van de wetgeving. Die verantwoordelijkheid ligt dus niet bij de aannemer.

Maar goed… Aan welke regelgeving moet je dan voldoen? Als je vergunningsvrij wilt bouwen moet je je aan de volgende wetgeving houden:

• Het Besluit bouwwerken leefomgeving
• De Welstandseisen
• Het Omgevingsplan
• Het Burenrecht

Het Besluit bouwwerken leefomgeving en vergunningsvrij bouwen

Het Besluit bouwwerken leefomgeving is de belangrijkste wetgeving waar jij je aan moet houden als je vergunningsvrij bouwt. Wij beschouwen het besluit als de heilige graal in de bouwwereld.

Alle eerdere regels en eisen zijn nu samengevat en gebundeld in één document. Het is vervolgens aan jou om aan die eisen te voldoen.

Het Besluit bouwwerken leefomgeving richt zich op bijvoorbeeld de bruikbaarheid, energiezuinigheid en de veiligheid van de gebouwde constructie. Hiervan is de veiligheid natuurlijk het meest belangrijk.

De veiligheidseisen van staan in artikel 2.1 en 2.2 onder de noemer NEN-EN 1990 normen. Dit zijn vastgestelde normen die onder andere de levensduur van een constructie aangeven.

Voldoen aan de eisen uit het Besluit bouwwerken leefomgeving is heel simpel. Met een bouwtekening en constructieberekening weet je zeker dat jouw constructie perfect voldoet aan deze eisen.

Welstandseisen en vergunningsvrij bouwen

De welstandseisen van de gemeente bepalen hoe het uiterlijk van jouw woning eruit mag zien. Dit is vooral relevant bij beschermde stadsgezichten. Bijvoorbeeld een oude dorpskern.

De gemeente heeft het recht de ‘excessenregeling’ toe te passen. Dat betekent dat als jij je niet houdt aan de welstandseisen, de gemeente mag optreden.

Burenrecht en vergunningsvrij bouwen

Als je gaat verbouwen hebben jouw buren uiteraard ook rechten. Je mag bijvoorbeeld niet hun recht op privacy schenden. Hierin is het vooral belangrijk dat je goed communiceert met jouw buren over jouw gewenste verbouwing.

Hieronder vind je een infographic waarin de regels nog eens zijn samengevat.

Vragen?

Na het lezen van deze blog weet je precies wanneer je vergunningsvrij mag bouwen. Je hebt gezien dat regels voor bijbehorend bouwwerken erg overlappen en dat zeker de berekeningen lang niet altijd even makkelijk zijn.

Hopelijk hebben de tools en afbeeldingen je al op weg geholpen in jouw zoektocht en hebben de tips je bruikbare informatie gegeven. Mocht je ergens niet uitkomen, klik dan ook even op de linkjes naar de andere blogs die genoemd zijn. Wellicht dat je daar de informatie vindt die je nodig hebt.

Heb je nou toch nog vragen over het vergunningsvrij bouwen? Of aanvullende tips voor andere verbouwers die twijfelen of zij een omgevingsvergunning nodig hebben?

Laat dan een reactie achter in de berichtenbox. Ik ben benieuwd!