Rijksmonument verbouwen

Een rijksmonument verbouwen is een stuk ingewikkelder dan het verbouwen van een normale woning. Door de historische en architectonische waarde van het gebouw zijn er veel meer regels verbonden aan de werkzaamheden.

In dit artikel vertel ik je precies wat een rijksmonument precies is, of je zonder vergunning kan verbouwen en met welke regels je rekening moet houden.

Wat is een Rijksmonument?

Een Rijksmonument valt onder de groep monumentale panden. Onder diezelfde groep vallen ook provinciale- en gemeentelijke monumenten, en beschermde stads- en dorpsgezichten.

Deze panden hebben gemeen dat zij van historische of wetenschappelijke waarde zijn voor ons land.

Een Rijksmonument is van algemeen belang vanwege de schoonheid, de betekenis voor de wetenschap of de cultuurhistorische waarde. Op de panden hangt vaak een schildje met daarop de titel van het gebouw.

Alle Rijksmonumenten staan ook geregistreerd in het nationale monumentenregister.

Een Rijksmonument verbouwen zonder vergunning, kan dat?

De algemene regel is dat er zonder vergunning geen grote verbouwing plaats mag vinden. Zo heb je voor bijvoorbeeld het plaatsen van een aanbouw of dakkapel altijd een vergunning nodig.

Dit is zo geregeld omdat de gemeente op deze manier verbouwingen kan controleren en gebouwen kan beschermen. De eisen waar je rekening mee moet houden staan opgesteld in de Wabo.

In de Wabo staat in de basis opgesteld dat er altijd een vergunning nodig is voor het slopen, verstoren, verplaatsen of in een ander opzicht wijzigen van een Rijksmonument (artikel 2.1, lid f). Er zijn echter gevallen waarbij je wel vergunningsvrij mag bouwen. Dit zijn:

• Gewoon onderhoud, waarbij benadrukt moet worden dat je de vormgeving, detaillering en de profilering niet wijzigt. Gewoon onderhoud is ook geen restauratie, waardoor grootschalige vervanging van bouwmaterialen wel vergunningsplichtig is.
• De kleur van de materialen die verwerkt worden in de constructie verandert niet.
• Inpandige wijzigingen zonder monumentale waarde zoals het verwijderen van een gipsplaat.
• Vergunningsvrije activiteiten aan niet-monumentale onderdelen of bij een monument

Het is echter belangrijk om hierbij te vermelden dat je altijd eerst de gemeente moet benaderen wanneer je gaat verbouwen in een Rijksmonument. Hierdoor weet je zeker dat je geen wijzigingen doorvoert die eigenlijk niet zonder vergunning verricht hadden mogen worden.

Ga je toch een Rijksmonument verbouwen zonder vergunning terwijl je deze wel nodig had, dan kan het Dagelijks bestuur van de Gemeente je sancties opleggen, met een mogelijke boete of strafvervolging tot gevolg.

Hoe zit het dan met het gewone onderhoud

Het vergunningsvrije gewone onderhoud is in principe geen verplichting voor eigenaren van een monumentaal pand. Je kan echter wel verplicht worden om maatregelen te nemen tegen bijvoorbeeld ernstig verval. De gemeente kan in dat geval handhavend optreden.

Hij doet dit op basis van bijvoorbeeld de gemeentelijke erfgoedverordening of het Bouwbesluit. Daarnaast kan zelfs een verleende subsidie worden ingetrokken als blijkt dat niet aan de afgesproken voorwaarden is voldaan om het pand in goede staat te houden.

Ik wil een Rijksmonument verbouwen, wat nu?

Uiteraard is het mogelijk om een vergunning voor bepaalde verbouwingen te krijgen. Het is hierbij belangrijk dat je in de eerste stap bij jouw gemeente informeert naar het bestemmingsplan. Hierin staat vaak al beschreven met welke cultuurhistorische waarden en monumenten rekening is gehouden.

Daarnaast kunnen er ook regels in staan waar jij als eigenaar je aan moet houden.

Vervolgens is het belangrijk om een vergunningcheck te doen. Hier zal, zoals in het vorige hoofdstuk besproken, waarschijnlijk uitkomen dat je een vergunning nodig hebt. Mocht er toch uitkomen dat je vergunningsvrij kunt verbouwen, dan wil ik nogmaals extra benadrukken dat je met de gemeente in gesprek moet om hier 100% zeker van te zijn.

In 2016 werden bijvoorbeeld al 240 overtredingen geconstateerd van mensen die dachten dat zij ook geen vergunning nodig hadden.

Heb je een vergunning nodig? Dan moet je de volledige vergunningsprocedure doorlopen. Die procedure hebben we hier beschreven.

Om je alvast een idee te geven: de procedure duurt ongeveer 8 weken en voor de aanvraag van de vergunning heb je in de meeste gevallen bouwtekeningen en een constructieberekening nodig. Deze gebruikt de gemeente om de verbouwing aan de hand van het Bouwbesluit te beoordelen.

De nadelen van het verbouwen van een Rijksmonument

Mocht je een monument op het oog hebben en wil je deze waarschijnlijk gaan verbouwen, dan is het belangrijk dat je de voor- en nadelen van het wonen in een dergelijke woning op een rijtje zet.

Er zijn buiten het veelal moeten aanvragen van een vergunning namelijk nog een aantal factoren waar je rekening mee moet houden. Deze zijn:

• Er is meer onderhoud nodig
• De verbouwing is duurder
• Niet goed geïsoleerd
• Je bent beperkt in verbouwingen

Zoals al eerder gezegd is onderhoud aan een monument niet verplicht, maar wel noodzakelijk om het karakteristieke uiterlijk te behouden. Helaas is onderhoud aan monumentale panden erg duur omdat de originele bouwmaterialen en technieken gebruikt moeten worden. Hierdoor ben je ook direct beperkt in verbouwingen.

Zo kan je bijvoorbeeld niet zomaar houten kozijnen vervangen voor kunststof kozijnen met dubbel glas.

Naast het onderhoud zijn ook de verbouwingen duurder. Wanneer je een vergunning nodig hebt, heb je zoals je nu weet bouwtekeningen nodig. De architect moet door de extra eisen, meer tijd besteden aan de tekeningen en dus zal zelf het maken van bouwtekeningen duurder zijn.

Gelukkig weet de gemeente ook dat verbouwingen ten behoeve van het uiterlijk veel geld kosten. Daarom hebben veel gemeenten een restauratiefonds voor monumenten en zijn de onderhoudskosten voor een deel fiscaal aftrekbaar.

Rijksmonumenten en duurzaamheid

Helaas zijn monumenten vaak niet goed geïsoleerd doordat kozijnen nog enkel glas bevatten en wanden nog in de oude staat verkeren. Buiten dat dit voor hoge stook kosten zorgt, is het ook nog erg slecht voor het milieu.

Gelukkig zijn er genoeg mogelijkheden om de woning te verduurzamen, maar helaas heb je hier dan vaak wel weer een vergunning voor nodig.

Heb je nog vragen over het verbouwen van een rijksmonument? Of wil je meer weten over bijvoorbeeld de omgevingsvergunning?
Laat dan even een reactie achter onder dit artikel. Dan zullen wij zo snel mogelijk jouw vragen beantwoorden.